دادخواست اعسار به معنای درخواست فردی است که نمی‌تواند هزینه‌های دادرسی یا بدهی‌های خود را پرداخت کند و از دادگاه می‌خواهد که وی را از این پرداخت‌ها معاف کند. این نوع دادخواست بیشتر توسط افرادی که توانایی مالی محدودی دارند، مطرح می‌شود.
برای آغاز فرآیند رسیدگی به دادخواست اعسار، فرد باید مدارک و مستنداتی مبنی بر وضعیت مالی خود ارائه دهد. این مدارک شامل درآمد ماهیانه، دارایی‌ها و هزینه‌های ضروری می‌شود. پس از دریافت دادخواست، دادگاه به بررسی دقیق مستندات پرداخته و ممکن است نیاز به تحقیقات محلی یا استماع نظرات شاهدان داشته باشد.
مدت زمان رسیدگی به دادخواست اعسار می‌تواند متغیر باشد، اما معمولاً چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد. عواملی مانند بار کاری دادگاه، پیچیدگی پرونده و کامل بودن مدارک ارائه شده می‌توانند بر زمان نهایی تاثیرگذار باشند. توصیه می‌شود که فرد متقاضی برای کاهش این مدت، همه مستندات و اطلاعات لازم را به صورت کامل و دقیق ارائه کند.
پس از بررسی پرونده، دادگاه ممکن است با درخواست اعسار موافقت کرده و فرد را از پرداخت هزینه‌ها معاف کند یا نسبت به تنظیم اقساط کم مبلغ اقدام کند. در صورتی که دادگاه درخواست اعسار را نپذیرد، فرد باید هزینه‌های مربوطه را بپردازد یا به دنبال راهکارهای دیگر مانند تجدید نظر باشد.